Kemik İliği Biyopsisi Neden İstenir? Aşamaları ve Riskleri

Kan oluşumunda etkili olan kemik iliğinde oluşan anormal hücrelerin varlığını ve tanısını koymak için yapılan biyopsinin istenmesi, aşamaları ve riskleri hakkında bilgi.

Biyopsinin Amacı

İnsan vücudunda kan üretiminden kemik iliği sorumlu olmaktadır. İliklerde kırmızı ve sarı dokular bulunur. Kırmızı doku kan hücrelerinin üretilmesinden sorumluyken, sarı doku ise adipoz doku olarak bilinmektedir. Büyük kemiklerde bulunan boşluklarda bulunur. İliklerden parça alınarak incelenmesi olarak bilinen biyopsi sonucunda dokularda bulunan hücrelerin anormal durumunu ve doğası hakkında bilgi alabilmek amacıyla yapılmaktadır. Biyopsi yapılmasının amacı şu şekilde listelenebilir:

• Lösemi tanısı ve evresi;
• Alınan kemoterapiye vücudun verdiği yanıt;
• Lenf kanserinin tanısı;
• Kan hücrelerinin anormal üretimi;
• Dalak hastalıkları;
• Demir eksikliği.

Hastanın kronik ağrılarının olması ya da kist varsa bunun neden kaynaklandığını anlamak için istendiği gibi enfeksiyonun neden kaynaklandığını tespit edebilmek içinde tercih edilmektedir. Hastalarda şüpheli görülen lösemi, polisitemi vera gibi hastalıkların tanısını koyarak tedavisini gerçekleştirmek için istenen özel bir yöntem olmaktadır. Ayrıca daha önceden kanser tedavisi görerek metastazı gerçekleşen hastaların doku   alınarak durumu incelenmektedir.

Aşamaları

Kemik iliği biyopsisi iki türlü gerçekleşmektedir. Aspirasyon ve Trefin biyopsisi olarak ikiye ayrılır. Her iki yöntem sağlık güvencesi olan insanların herhangi bir ücret ödemeden yapılacağı gibi, sağlık güvencesi olmayan ya da SGK ile anlaşması olmayan sağlık kurumlarında gerçekleşeceği zaman 2000 ile 8000 arasında değişen bir ücret ödenmektedir.

Öncesi

Hastalıkların tanısını koyma yöntemi olarak gerçekleşecek ilik biyopsisi öncesinde çok fazla bir hazırlık bulunmamaktadır. Doktor hastanın kullanmakta olduğu ilaçlar hakkında bilgilendirilmesi önemlidir. Hastaların hamile olmaması ya da riski varsa ve herhangi bir alerjisi olması durumunda doktora bilgi verilmelidir. Çok kısa süren bu işlem öncesinde hastanın lokal ya da genel olarak anestezi verilerek uyutulabilir ya da bölgesi uyuşturulacaktır. İşlem öncesinde sağlık çalışanlarından bilgi alınmalıdır.

Aşamaları

Aspirasyon biyopsisi: Sternum ya da pelvik kemikleri arasında bulunan ilikten doku örneği almarak yapılmaktadır. Gerçekleşmesi sırasında cildin dezenfekte edilmesi sonucunda hastanın acı hissetmemesi için anestezi madde yapılmaktadır. Bu yöntem kullanılarak yapılırken bir şırınga kullanılmaktadır. İğne cilt altından kemik aralarına 10 santim kadar girmesi ile birlikte dokudan örnek şırıngaya çekilerek alınmaktadır. Yumuşak dokular anestezi yapıldığından hasta ağrı hissetmez.

Trefin biyopsisi: Hastanın uzanması ya da oturur pozisyonda olması gerekmektedir. 1 ya da 2 santim kemik dokusu alınarak gerçekleşmektedir. Delme işlemi sırasında derinin dezenfekte edilmesi ve yumuşak dokunun uyuşturularak hastanın herhangi bir ağrı hissetmemesi önerilir. Çok kısa süren bu prosedür sırasında büyük bir iğne kullanılmaktadır. Delinen bölgeden kemik ya da dokusu alınarak kan pıhtılaşması olmaması için çok hızlı laboratuvar ortamında incelenmesi sağlanmalıdır.

Sonrası

Biyopsi sonrasında hastanın herhangi bir komplikasyon gelişmemesi durumunda bir saat sonrasında taburcu edilmektedir. Biyopsinin alındığı bölge iyileşene kadar su değmemesi gerektiğinden özellikle ilk 3 gün boyunca banyo yapmamaları önemlidir. Bir miktar ağrı olacağından doktor tarafından verilen ağrı kesici ilaçlar ve bölgenin iyileşmesini hızlandırmak amacıyla reçete edilmiş krem ya da diğer ilaçlar düzenli kullanmalıdır.

Erişkin hastalarda gerçekleşeceği zaman çoğunlukla lokal anestezi uygulanarak gerçekleşirken, çocuklarda hastalık tanısını koymak için yapılacaksa genel anestezi uygulanabilir. İşlem genel olarak 20 ile 30 dakika sürmektedir. Kısa bir işlem olmasına rağmen hastaya verilen anestezi nedeniyle hemen ayağa kalkarak evine gidemeyecek ve en az 1 saat boyunca hastanın dinlenmesi gerekmektedir. Bu süre içerisinde hastanın bir yakını refakat etmelidir.

Riskleri

Biyopsi sonrasında oluşan riskler çok nadiren ortaya çıkmaktadır. Yan etkileri poksiyon bölgesinde gerçekleşmektedir. Daha çoğunlukla deri ve kemiğin üzerinde oluşan bu yan etkiler büyün kemiklerden dokunun alınmasıyla ortaya çıkar: Nadiren hastalarda gerçekleşecek riskler şu şekilde özetlenebilir:

• Ağrı;
• Şişme;
• Kanama;
• Yüksek ateş;
• Baş dönmesi;
• Kan basıncında ani düşme.

Hastalarda gerçekleşecek yan etkiler anesteziye bağlı olarak oluştuğu daha sıklıkla görülmektedir. Enfeksiyon gelişimi işlemin yapıldığı bölgenin hijyeni sağlanamaması durumunda oluşmaktadır. Enfeksiyona bağlı olarak bölgede iltihaplanma oluşacağı gibi hastalarda yüksek ateş ve bölgeden pis kokulu bir akıntı gelebilir. Uzman hekimler tarafından yapılması önemlidir. Aksi takdirde yarada kanama oluşacağı gibi kasların hasar görmesi ve sinirlerin etkilenmesi de riskler arasında olur. 

Sonuçları

Biyopsi özel laboratuvar makineleri ve mikroskop altında uzman hekim tarafından incelenmektedir. Dokularda herhangi bir değişiklik ve alınan parçada bulunan hücrelerde anormal bir durum saptanmaması halinde normal olarak değerlendirilmektedir.

Hastalarda sonuçların anormal olması durumunda tümörün küçültülebilmesi amacıyla hastalara ilk olarak kemoterapi daha sonrasında da radyoterapi tedavisi uygulanmaktadır. Hastaların kötü huylu tümörlerinin ameliyatla çıkartılabilir duruma gelmesi ile birlikte hasta gerekli görülmesi halinde cerrahi yöntem uygulanabilir. Patoloji tarafından mikroskop ya da laboratuvar araçlarında incelenmesi ile birlikte sonucun, ilik biyopsisi isteyen doktora yönlendirilecek ve doktor tarafından incelenmesi ile birlikte uygun tedavi başlanmalıdır.