Biyopsi Uygulaması, Türleri ve Yapılma Sebepleri

Biyopsi uygulaması hangi amaçlarla kullanılır, gerçekleştirilen kaç tür biyopsi vardır, hangi hastalıklar için kullanılır, hangi bölüm biyopsiye karar verir hakkınd makale.

Biyopsi

Hastalıkların belirlenmesi için insan vücudundaki doku ve organlardan örnek alınması demek olan biyopsi, günümüzde oldukça sık kullanılan bir yöntemdir. Bu sayede alınan örnek patoloji laboratuvarı tarafından incelenerek kişilerde bulunan hastalıkların teşhisi mümkün olabilmektedir. Aynı zamanda tümör gibi durumlarda tümörün tamamen çıkartılması için de bu yöntem kullanılabilmektedir.

Bu yöntem günümüzde girişimsel radyologlar tarafından uygulanmaktadır. Bunlar görüntüleme yöntemlerini kullanmada ve biyopsi gereçlerinin kullanımında özel eğitim almış, uzmanlaşmış profesyonellerdir. Ayrıca biyopsi operasyonunda deneyim de oldukça önemli bir faktördür. Dokuya doğru yönde giriş yapmak, uygun doku bölgesinden, doğru ve yeterli miktarda örnek almak deneyim gerektiren bir işlemdir. Bu nedenle bu işlemi uygulayacak olan patolojistlerin deneyimli olması tercih edilmektedir.Yöntemin uygulanışı esnasında kullanılan metotlar üçe ayrılır:

• İnce iğne
• Tru-cut
• Vakum

Tüm uygulamalarda bu üç yöntemden birisi ile işlem gerçekleştirilmektedir. Oldukça rahat bir işlem olan biyopsiler ortalama olarak 15 dakika sürmekte, bu esnada herhangi bir acı veya ağrı hissedilmemektedir. Vücudun birçok bölgesinde kullanılan bu yöntem aracılığı ile incelenebilen doku ve organlar şu şekilde sıralanabilir:

• Akciğer
• Safra kesesi
• Böbrekler
• Karaciğer
• Tiroit
• Kadın cinsel organı ve rahmi
• Baş ve boyun bölgesi

Biyopsi Türleri

Çok çeşitli türlerde biyopsi uygulamaları gerçekleştirilmektedir. Kullanılmış olduğu hastalık ve amaca göre farklılaşan şekillerde gerçekleştirilen biyopsi uygulamaları genel olarak iki ana türde uygulanır:

• Tümör hastalıkları: Bu biyopsi türünde tümörün komple çıkartılması hedeflenmektedir
• Yangısal hastalıklar: Bu durumda ise kesin tanının konabilmesi için doku veya organlardan ufak bir örnek alınması gerçekleştirilir

Bu iki ana yaklaşıma göre çeşitli türlerde uygulamalar gerçekleştirilmektedir. Yapılış amaçlarına göre belirlenen bu türler ise şunlardır:

Tüm bu biyopsi türleri incelenecek olan hastalıklara göre uzman doktor incelemesine göre gerçekleştirilmektedir. 

İncelenecek olan bölgeye göre değişiklik gösteren bu biyopsi türleri için en sık ve yaygın kullanılan yöntem ince iğne aspirasyon biyopsisidir. Vücudun hemen hemen her bölgesinde kullanılan bu yöntem haricinde rahimden örnek alınması amacıyla kullanılan vakum biyopsisi de bulunmaktadır. Bu yöntem sadece rahimden doku alınması için geçerlidir. Kullanılan diğer bir yöntem ise tru-cut denilen vücuttaki tümörün tamamen çıkartılmadan bir kısmının çıkartılarak inceleme sonrasında gerekli işlemin sağlandığı yöntemdir. Bu tür çok yaygın kullanılmamakla birlikte literatürde bulunan yöntemlerden birisidir.

Biyopsi Yapılma Sebepleri

Biyopsiler günümüzde oldukça sık ve yaygın bir şekilde kullanılmaktadırlar. Özellikle tıp alanındaki teknolojik gelişmelerin daha da ilerlemesi neticesinde görüntüleme yöntemlerinin artması ve kalitelerinin yükselmesinden dolayı uygulanma oranları daha da fazla artmıştır. 

Bu işlemin uygulanmasının üç ana temel sebebi bulunmaktadır:

• Hastalıkların teşhis edilmesini sağlayarak, kesin tanı konulması
• Kanserin alt türlerinin net olarak belirlenmesi
• Kötü ve iyi huylu tümörlerin tamamen çıkartılması veya parça alınarak tümörün yapısının belirlenmesi

Günümüzde beraberinde getirmiş olduğu birçok avantajla bu yöntem hastalık teşhisi ve tanı konulması sürecinde birçok hastalık açısından altın standart denilen, en çok kullanılan ve en güvenilir yöntem olarak geniş bir biçimde kullanılmaktadır.

Biyopsiye karar verilmesine neden olan sebepler şunlardır:

• Akciğer enfeksiyonunun türünün belirlenmesi
• Akciğer kanseri olup olmadığının tespiti
• Böbrek hastalıklarını teşhis etmek, böbrek nakli sonrası böbreğin sağlıklı bir şekilde çalışmasını engelleyen durumu belirlemek
• Hepatit hastalığının karaciğerdeki etkisini ölçmek, karaciğer yağlanmasının nedenleri bulmak, karaciğer hastalıklarını tespit etmek
• Tiroit bezindeki nodüllerin yapısının tespiti, kanserli olup olmadıklarının tespit edilmesi

Biyopsi Uygulamaları

Biyopsi uygulamaları incelenen bölgeye ve hastalık türüne göre değişkenlik gösterebilmektedir. Her ne kadar böylesine farklılıklar olsa da her bir biyopsi uygulamasında takip edilen ve olması gereken bir takım uygulama prosedürleri bulunmaktadır. Bunlar şöyle sıralanabilirler:

• Lokal anestezi: Her biyopsi uygulamasında anestezi gerçekleştirilmektedir. Bu genel anestezi şeklinde değil, biyopsi yapılacak olan bölgeye lokal anestezi şeklinde gerçekleştirilir.
• Numune alacak olan iğnenin girebileceği kadar küçük bir kesi açılır.
• İğne görüntüleme yöntemleri aracılığıyla sokularak, örnek alınacak doku veya organa doğru ilerletilir.
• Örnek alındıktan sonra iğne çıkartılarak, iğnenin çıkmış olduğu yer temizlenerek bandajla kapatılır.

Bu uygulamalar esnasında ve sonrasında bir takım komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bu komplikasyonlar şöyle sıralanabilir:

• Kanama
• İltihaplanma
• Biyopsi yapılan bölgede iz oluşması

Biyopsi uygulamaları eskiden sadece cerrahi yöntemlerle gerçekleştirilebilirken günümüzde buna gerek kalmadan sadece lokal anestezi altında hızlı ve kolay bir şekilde yapılabilmektedir. Bunu sağlayan ise görüntüleme yöntemlerinin yardımıyla işlemin gerçekleştirilmesidir. Bu görüntüleme yöntemleri:

• Bilgisayarlı tomografi
• Ultrason
• Emar

Bunlar sayesinde, dışarından görüntüleme gerçekleştirilerek dokuya ulaşmak ve parça almak oldukça kolay bir şekilde yapılabilmektedir. İşlemi uygulayacak olan radyoloji uzmanının bu tür görüntüleme araçlarının kullanımı da iyi bir şekilde bilmesi gerekmektedir.

Uygulama Sonrası Dikkat Edilecekler ve Uygulama Sonuçları

Biyopsi işlemleri çok uzun sürmeyen, cerrahi müdahale gerektirmeyen uygulamalar olsalar da yine de işlem sonrası dikkat edilmesi gereken bazı konular vardır. Bunlara dikkat edilmesi kişi sağlığı açısından faydalı neticeler meydana getireceği gibi, işlem sonrasında meydana gelebilen komplikasyonların önlenmesi, ortaya çıkmışsa daha çabuk iyileşmesi açısından önemlidir. 

Bu bakımdan hastaların dikkat etmesi gereken konular şu şekilde sıralanabilir:

• İşlem sonrası yara bölgesi pansumanlar kapatılmaktadır. Bu pansuman 24 saat kaldıktan sonra çıkartılmalıdır.
• Pansuman çıkarıldıktan sonra yara yeri temizlenerek tekrar pansumanla kapatılmalıdır.
• ilk 24 saatten her gün sabah ve akşam pansuman değişim işlemi tekrarlanmalıdır.
• ilk 24 saatten sonra banyo yapılabilir fakat her banyodan sonra pansuman yenilenmelidir.
• İşlemden iki saat sonrasına kadar herhangi bir şey içilip, yenmemesi gerekmektedir
• Süreç içerisinde ortaya çıkabilecek olan komplikasyonlar hakkında bilgi sahibi olunmalı, yara bölgesinde şişme, kızarıklık, kanama bir durumlar görüldüğünde vakit kaybetmeksizin doktora gidilmelidir.

Bu tür tedbirlere dikkat edildiği müddetçe biyopsi sonrasında çok ciddi komplikasyonlarla karşılaşılması pek olası değildir. Bu işlemin sonucu olarak elde edilmek istenen bulgu ve bilgiler ise şu şekilde sıralanabilir:

• Elle tespit edilebilen meme kitleleri gibi durumlarda kitlenin kanser belirtisi olup olmadığının tespit edilmesi
• Baş bölgesi, boyun etrafı, tiroid gibi bölgelerdeki şişkinlik ve kitlelerin neden kaynaklandığı, kötü huylu mu yoksa iyi huylu mu olup olmadığının tespiti için
• Antibiyotik tedavisi gerektiren hastalıklarda iç organların incelenerek hastalığın türünün ve niteliklerinin belirlenmesi için

Biyopsi neticesinde elde edilen bilgiler ışığında lezyon veya kitlelerin iyi huylu olup olmadıkları, kanser hastalığının teşhisi ve alt türünün ne olduğu, hastalığa sebep olan virüs veya bakterilerin neler olduğu tespit edilebilmektedir.