Tomografinin Zararları ve yan etkileri nelerdir

Tomografi yönteminin radyasyon bakımından çok zararlı olduğu ve gerekmediği sürece yaptırılmaması uzmanlar tarafından tavsiye edilmektedir.

Tomografinin Zararları

Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü’nde yapılan bir araştırmaya göre bilgisayarlı tomografiden yayılan radyasyonun kanser riskini artırdığı ileri sürülmüştür. 2007 yılında yapılan bu araştırma günümüzde de geçerliliğini korumakta ve aynı dönemde 20 bin kanser vakasına ve 15 bin kişinin ölümüne neden olacağı da bildirilmiştir.

Tomografi çektirmenin zararları olarak, CT cihazından (bilgisayarlı tomografi cihazı) yayılan aşırı radyasyonun kanser riskini artırdığı bilinmektedir. Ayrıca hastayı keşif amaçlı olarak tıbbi müdahale seçeneğinden kurtarıyor ve vücudun içini rahatlıkla görme imkânı sağlıyor. Geleneksel röntgen cihazlarından çok daha fazla radyasyon yaydığı da bilinmektedir. Paylaşılan bir veriye göre; Göğüs taramasına giren bir hasta, bu röntgenin yaydığı radyasyonun 100 katı bir doza maruz kaldığı bilinmektedir.

Yapılan bir diğer araştırmada ise kanser vakalarının üçte birinin CT taramasından geçildiği sırada ve 35-54 yaş arası olan kişilerde beklendiği saptanmıştır. Bu oran içinde en çok kadınların etkileneceği de paylaşılmıştır. Uzmanlar, gereksiz yere CT cihazlarından geçilmemesi gerektiğini ve kanser vakasının yaşanmaması için gerekli tedbirlerin alınması gerektiğini vurguluyor.

1. Ultrason: Ses dalgalarıyla çalıştığı için tamamen zararsızdır.
2. Bilgisayarlı Tomografi: ‘X’ ışınlarıyla çalışır ve radyasyon kullanılır. Potansiyel olarak zararı bulunur.
3. Röntgen: İnsan vücudunu incelemek için kullanılır ve hasta yine radyasyona maruz bırakılır.
4. Nükleer Tıp: Vücuda dışarıdan radyoaktif bir madde verilir ve vücuttaki dağılımı araştırılır. Daha çok böbrek ve kemik hastalıklarında kullanılır.

Yan Etkileri

Hastaya verilen kontrast maddenin damar yoluyla enjeksiyonundan sonra kol bölgesine yayılan bir sıcaklık hissi ve ağızda metalik bir tat hissedilebilir. Bu durum tamamen normaldir ve kısa sürede geçecektir. Kontrast madde iyoda karşı tetkikler sırasında ve sonrasında döküntü ve kaşıntı gibi küçük yan etkilere neden olabilir.

Hastada ayrıca nefes almada zorluk ve baş dönmesi gibi alerjik reaksiyonlar ortaya çıkabilir ve bu durumda uzman bir doktora hemen başvurulmalıdır. Daha önceden bilinen astım ya da alerjik durumlar söz konusu ise uzman doktorun kararına göre ilâçlar önerilebilir ve farklı bir kontrast madde uygulaması tercih edilebilir.

Daha önce herhangi bir alerjik durum geçirmeyen hastalara ise az miktarda test dozu verilir. Ya da farklı yöntemlerle tomografinin risk değerlendirilmesi yapılabilir. Riskli hastalarda daha çok ilk 20 dakika boyunca damar yolu açık kalmalıdır ve bu süre dolana kadar klinikten ayrılmamalıdır.

Son yıllarda tıbbi incelemeler arasında çokça yeri olan tomografi uygulamalarında yüksek dozda X ışını kullanıldığı hatırlatılmaktadır. Binlerce kişinin de gereksiz yere yapılan radyolojik tetkikler sebebiyle yüksek dozda radyasyona maruz kaldığı söylenmektedir. Bu yüzden vücut tomografisi gibi tarama amaçlı radyolojik tetkiklerinin ne kadar doğru olup olmadığı her zaman bir tartışma konusu olmuştur.

Hastanın maruz kaldığı radyasyon dozu sık bir şekilde kontrol edilse bile X ışınlarıyla tekrarlayan incelemeler söz konusu olduğunda, hastaya olan fayda ve zarar dengesine bakılması gerekmektedir. Bu yüzden tamamen zararsız olarak bilinen vitaminler bile aşırı bir şekilde kullanıldığında vücuda zarar verebilmektedir. Tüm radyolojik işlemler gerektiği zamanda ve doğru bir şekilde yapılarak kanser riski en aza indirilebilir. Bebeklerde tomografinin yan etkileri daha fazla görüldüğü için gerekmediği sürece yaptırılmamalıdır.

Tek bir tomografinin bile 45 yaşındaki her 1000 kişiden birinde tümör oluşturma riski bulunur. 45 yaşından başlanarak 30 sene boyunca vücut tomografisi çektiren 50 hastadan birinde de tümör oluşumu gözlemlenmiştir. Bu rakamlar tamamen yapılan araştırmalara dayanılarak sizlerle paylaşılır. Normal röntgenden 400 kat daha fazla radyasyon yayan tomografi, vücudun maruz kaldığı radyasyonun bir atom bombasından kurtulan kişideki kadar olduğu da belirtilmektedir. Kalp pili olan hastalarda ve gebelerde MR çekilmesi önerilmez ve tomografi de kesinlikle tavsiye edilmez.

Zarardan Kurtulma Yolları

Radyasyonun vücuttan atılması kısa sürede gerçekleşmez fakat tomografinin zararlarından kurtulma yolları mutlaka denenmelidir. Tomografinin zararlarından nasıl kurtulunur sorusuna verilen en önemli yanıtlardan biri tomografiden sonra mutlaka bol bol su içilmesi gerektiğidir. Tetkike göre ilâç verilerek ya da tarama yapılarak uygulanan işlemlerde hastaların bu işlem öncesi uzmanlara durumlarını bildirmesi gerekiyor.

Hastaların bol su tüketimi yaparak az miktarda da olsa vücuttaki radyasyonu dışarı atabileceği hatırlatılmaktadır. Bunun yanında bol yoğurt tüketimi de yapılmalıdır. Bunun yanında radyasyonun etkisiyle oluşabilecek kabızlıktan kurtulmak için de bol miktarda sebze ve meyve tüketimi yapılmalıdır. Ayrıca tomografiden sonra duş alınması da uzmanlar tarafından tavsiye ediliyor. En düşük düzeydeki radyasyonun bile zararlı olduğuna dikkat çeken yetkililer bu zararların zamanla ortaya çıktığını belirtiyor.