Tomografi Nasıl Çekilir ve Yorumlanır

Tomografi, birçok hastalıkta zorunlu bir işlemdir. Bu yazıda tomografinin nasıl çekildiği ile ilgili detaylı bilgi bulunmaktadır.

Kullanılan Teknikler

Tomografi, 1930lu yıllardan beri kullanılan bir radyoloji tekniğidir. İşlemin temel amacı vücudun belli bölgelerini görüntülemek, dokulardaki hareketliliği kayıt altına alarak hastalığın tedavisi için veri toplamaktır. Başlı başına bir tedavi işlemi değildir ancak bazı durumlarda tedavinin sağlıklı bir biçimde ilerleyebilmesi için tek yöntem olabilir. Bugünlerde bilgisayarlı tomografi cihazıyla uygulanmaktadır.

Belirtildiği gibi, tomografinin temel amacı belli bölgelerdeki hareketliliği gözlemlemektir. Ancak tomografinin nasıl çekildiğini öğrenmeden önce yöntemlerini öğrenmek gerekir. Nitekim çekilecek tomografi türüne göre farklı yöntemler uygulamak gerekebilir. Aşağıda yer alan yöntemler, tomografi çekiminde kullanılan yöntemlerden başlıcalarıdır. Bu yöntemler veri alınmak istenen bölgenin özelliklerine, derinliğine, hastanın durumuna ve tedavi türüne göre değişiklik gösterebilir.

• Beyin aksiyal yönteminde kesitler supra orbito meatal veya paralel olmalıdır. Tarama alanının başlangıcından başlayarak varteks adı verilen bölgenin bitimine kadar devam eder. Normal şartlarda kontrast madde gerektirmez. Ancak herhangi bir kitle söz konusuysa ilaçlı tomografi işlemi çekilebilir. Film basımı parankim penceresinde yapılır. Ancak travma ya da kemik dejenerasyonu söz konusuysa kemik penceresi de basılabilir.
• Beyin koronal yönteminde tarama alanı frontal sinüs başlangıcından proburentia oksibitalise kadar devam etmelidir. Kesitler ise supra orbito meatal ve dik olmalıdır. Normal şartlarda kontrast gerektirmez. Ancak kitle ya da lezyon söz konusuysa ya da bir lezyonun varlığından şüpheleniyorsa kontrast gerektirebilir. Herhangi bir travma ya da dejenarasyon söz konusu ise kemik penceresine basılır. İşlem yapıldıktan sonra hastanın bol su içmesi gerekir.
• Maksilla fasiyal aksiyal yönteminde tarama alanı üst dişlerin biraz altından başlar ve frontal sinüs bitimine kadar uzanır. Kesitler ise maksilla ön kenarı ile alın arasında geçmeli ve dik olmalıdır. Burun mutlaka tarama alanı içerisinde kalmalıdır. Normal şartlarda kontrast madde gerektirmez. Ancak bir kitle ya da lezyon söz konusuysa intravenöz kontrast verilebilir. Film basımı normal koşullarda kemik penceresinde yapılır ancak kitle ya da lezyon şüphesi varsa parankim penceresine de basılabilir.
• Maksilla Fasiyal Koronal yönteminde kesitler alın ile maksilla ön kenarı arasında ve paralel olmalıdır. Bununla birlikte buru yapılarını görebilmek için burun ucundan başlayarak dış kulak yoluna kadar devam eden bir tarama alanı oluşturulması gerekir. Burunda bir travma ya da patolojik bozukluk söz konusuysa tarama alanını maksilla ön kenarının biraz daha ön tarafından başlatmak mümkündür. Normal şartlarda kontrastsız çekilir. Ancak kitle ya da lezyon şüphesi söz konusuysa kontrast da kullanılabilir. Film kemik penceresine basılmakla birlikte kitle, lezyon ya da enfeksiyon şüphesi söz konusuysa parankim penceresine de basılabilir.
• Orbita Aksiyal yönteminde tarama alanı üst dişlerin yukarı kısmından frontal sinüse kadar olan bölgeyi kapsamalıdır. Kesitler ise orbito meatal ve paralel olmalıdır. Orbito Aksiyan yönteminde normal şartlarda kontrast gerekmez. Ancak kitle ya da lezyon şüphesi söz konusuysa kontrast madde kullanımı gerekebilir. Aynı şekilde enfeksiyon, lezyon ya da kitle şüphesi varsa kemik penceresine basılır. Ancak bunun dışındaki durumlarda film basımı parankim penceresine yapılmaktadır.
• Orbito Meatal yönteminde kesitlerin dik olması ve orbito meatal olması gerekir. TArama alanı ise burun kökünden başlayarak sifenoid sinüs olarak adlandırılan bölgenin bitimini kapsar. Patolojik bir bozukluk sonucunda oluşan ön tarafa doğru bir büyüme söz konusu ise tarama alanı burun kökünden biraz daha önde başlayabilir. Normal şartlarda kontrastsız çekim yapılır. Bir kitle ya da lezyon söz konusuysa hastaya kontrast madde verilebilir. Film basımı normal şartlarda kemik penceresine yapılır. Ancak enfeksiyon, kitle ya da lezyon söz konusuysa parankim penceresine de yapılabilir.

Nasıl Çekilir?

Tomografinin nasıl çekildiğini kavrayabilmek için öncelikle tomografi cihazının çalışma prensibini bilmek gerekir. Tomografi cihazı birkaç parçadan oluşur. X ışınlarının yayılarak görüntü alınan bir panel, panelin altında hareket eden bir masa ve buradaki görüntüleri kontrol eden bir monitör bulunmaktadır. Temel amaç, görüntülerin panelden alınarak monitöre yansıtılması ve kaydedilmesidir.

Tomografi çekimlerinin uzman bir teknisyen tarafından yapılması gerekir. Hastanın çekim öncesinde fiziksel ve psikolojik olarak hazırlanması gerekebilir. Bazı durumlarda tomografi çektirecek olan kişiden 3 gün boyunca yalnızca sıvıların olduğu bir beslenme rejimi uygulaması istenebilmektedir. Dolayısıyla tomografi çekimi yapmadan önce hastanın bu çekime tam anlamıyla hazır bulunduğundan emin olunmalıdır. Bu da gerekli tetkikler yapılarak mümkündür.

Cihazdan alınan veriler uzman bir radyolog tarafından yorumlanır ve hastanın tedavi sürecini yürütmekte olan hekim ile paylaşılır. Hastanın şikayetçi olduğu durum ve şikayette bulunduğu zaman da göz önüne alınarak bir öykü oluşturulur. Bu öykü ve tomografi cihazından alınan veriler tedavi sürecini yönlendirici nitelikte olacaktır.