Bir Teşhis ve Görüntüleme Yöntemi Olarak Ultrason

Hastalıkların teşhisinde kullanılan ultrason yöntemi nasıl bir tekniktir, ne tür çeşitleri vardır, hangi şekillerde ve nasıl kullanılır, hangi hastalıklarda işe yarar hakkında makale.

Ultrasonografi

Vücuda ses dalgaları gönderilerek organların incelenmesinin yapıldığı ve hastalıkların tespit edilmeye çalışıldığı bir yöntem olan ultrasonografi günümüzde hastalık teşhisinde sıklıkla kullanılan yöntemlerden birisi olmuştur. Ultrasonografide kullanılan ses dalgaları yüksek frekans aralığına sahiptir. Bu yöntemin tıpta kullanımın artmasının birkaçı sebebi bulunmaktadır. Bu nedenleri şöyle sıralamak mümkündür:

• Ses dalgaları kullanıldığı için hiçbir radyasyon içermemesi
• Bebeklikten yaşlılığa kadar her yaş grubundan hastaya uygulanabilmesi

Bu yöntem kullanıldığı alanlara göre farklı şekillerde adlandırılmaktadır. İncelenmesi istenilen hastalığın bulunduğu vücut bölgesine gerçekleştirilen işlemler şu şekilde belirtilebilir:

• Abdominal görüntüleme: Vücuttaki iç organların görüntülenmesi için kullanılmaktadır.

 

• Kranial görüntüleme: Beynin görüntülenmesi için kullanılmaktadır.

 

• Kalça görüntülemesi: Kalça çıkıklarının görüntülenmesi için kullanılır.

• Üriner ve böbrek görüntüleme: Mesane ve böbrek görüntülenmesi için kullanılır.

• Pelvik görüntüleme: Rahim, yumurtalık ve prostat görüntülenmesi için kullanılır.

• Spinal görüntüleme: Omurilik görüntülenmesi için kullanılır.

Farklı farklı hastalıklar için kullanılabilmesi, her yaşa hitap etmesi bakımından sıklıkla kullanılan bu yöntemin en büyük artılarından birisi de yapılan inceleme sonucunda elde edilen sonucun işlemden hemen sonra elde edilebilmesidir.

Ultrasonografi Türleri

Ultrasonografi çekimleri kullanım amaçlarına ve incelenen hastalıklara göre farklı farklı şekillerde gerçekleştirilmektedir. Bu çekim tekniği ile kontrol edilebilecek olan hastalıklar bellidir ve bunlara göre farklı farklı metotlar kullanılmaktadır. Bunlar:

• Power Doppler Ultrasonografi
• Doku Harmonik Görüntüleme
• Siyah Beyaz Ultrasonografi
• Kontrast Harmonik Görüntüleme
• Renkli Doppler Ultrasonografi
• 3D Ultrasonografi
• Spektral Doppler Ultrasonografi
• 4D Ultrasonografi

Bu çekim tekniklerinden hangilerinin kullanılacağı uygulayıcı tarafından tayin edilmektedir. Bunların tercih edilmesi açısından göz önüne alınanlar incelenmekte olan hastalık ve hastanın kişisel, genel sağlık durumudur. Bu çekim tekniği ile kontrol edilen hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Akut apandisit
• Karaciğer hastalıkları
• Sağ böbrek hastalıkları
• Safra yolu hastalıkları
• Safra kesesi lezyonları
• Sarılık
• Kısırlık
• Hamilelik

Bu belli başlı hastalıklar yanında bu kontrol yöntemi ile tespit edilmeye çalışılan farklı diğer türden hastalıklar da bulunmaktadır. Burada önemli olan yöntemi uygulayacak olanın tercihidir. Bu yöntemdeki en büyük handikaplardan birisini oluşturan uygulayıcının yöntem üzerindeki etkisi oldukça yüksek bir öneme sahiptir. Kontrolun başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi bakımından uygulayıcının deneyiminin ve bilgisinin oldukça büyük bir önemi bulunmaktadır.

Uygulana ultrason yöntemi kimi zaman teşhis üzerinde istenilen başarılı neticeyi verememektedir. Bu tür durumlarda diğer farklı çekim tekniklerinin kullanılması uygun olacaktır. Çoğunlukla her hastalık için uygulanacak birincil ultrason metodu belli olduğu için kontrole o teknikle başlanması daha uygundur.

Ultrasonografi Çekimi

Ultrasonografi çekiminin uygulanış ve prosedürleri tekniğin uygulanma bölgesine göre değişmekle birlikte bir takım genel, belli başlı özellikleri de bulunmaktadır. Bu görüntüleme tekniğinin başarısında kullanıcının bilgi ve deneyimi oldukça fazla olduğu için bunlara dikkat edilmesi ve kurallara uyulması görüntülenmenin başarılı bir şekilde netice vermesine neden olacaktır.

• Abdominal görüntülemede hastanın aç olması gereklidir. Diğerlerinden böyle bir gereklilik yoktur.
• İnceleme yapılacak olan bölgeye jel sürülür. 
• Böbrek ve üriner sistem ve pelvik incelenmesinde hastanın bol sıvı alarak idrara sıkışmış bir şekilde gelmesi gerekmektedir.
• İşlemin uygulanması abdominal incelemede 15 ile 30 dakika arasındayken diğer görüntüleme metotlarında 15 dakikadan daha az sürmektedir.

Her ultrason yönteminde mutlaka incelenecek olan bölgeye jel sürülmektedir. Bu jel görüntülemeye imkan sağlayan prob adı verilen ve vücut yüzeyinde gezdirilen aletin işleyişi açısından gereklidir.

Bu tekniğin uygulanmasında önemli olan ve kullanıcının bilgi ve deneyimini yansıtan unsurlardan birisi de kullanılacak olan ses dalga boyutunun frekansını seçmektir. Vücutta cilt yüzeyine yakın olan bölgelerler, daha derinde olan bölgelerin incelenmesinde farklı farlı frekanslar kullanılmaktadır.

Frekansın artırılması durumunda dalga boyu kısalarak daha net bir görüntü elde edilebilir. Fakat bu frekans seviyesinde dalga boyları kısaldığı için daha derinde bulunan bölgelerdeki görüntü kalitesi düşer. Bu nedenle daha derindeki organların görüntülenmesi amacıyla daha uzun dalga boyları kullanılmak zorundadır. Bu durumda da görüntüleme kalitesi düştüğü için tekniği uygulayan uygulayıcının deneyimi ve uzmanlığı ön plana çıkmaktadır. Kullanıcı ne kadar uzman olursa o derecede sağlıklı ve doğru bir teşhis yapması mümkün olacaktır.